Schadevergoeding bij schulden: van u of van de schuldeisers?

29 december 2025

In de letselschadepraktijk stuiten wij regelmatig op de botsing tussen de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) en het aansprakelijkheidsrecht. Het doel van de WSNP is om zoveel mogelijk vermogen te verzamelen ten behoeve van schuldeisers. Het doel van een letselschadevergoeding is echter het herstellen van het slachtoffer in de toestand van vóór het ongeval. Wanneer een slachtoffer in de schuldsanering zit, rijst de vraag welk belang voorrang krijgt.

Een recente uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant van 25 november 2025
(ECLI:NL:RBOBR:2025:7886)
biedt hierover belangrijke inzichten, met name over het onderscheid tussen immateriële en materiële schade.

De status van smartengeld

De hoofdregel in artikel 295 van de Faillissementswet bepaalt dat alle goederen die de schuldenaar tijdens de schuldsanering verkrijgt, in de boedel vallen. Lange tijd oordeelde de Hoge Raad dat ook uitkeringen in letselschadezaken hieronder vielen. Met de invoering van de Wet Affectieschade en de wijziging van artikel 6:95 lid 2 BW is deze lijn echter verlaten.

Het recht op immateriële schadevergoeding (smartengeld) is naar zijn aard niet vatbaar voor beslag. In de zaak bij de Rechtbank Oost-Brabant ontving de schuldenaar een schadevergoeding na afloop van de looptijd van de WSNP. De rechter oordeelde dat het smartengeld van € 7.500,- buiten de boedel bleef. Omdat het recht op smartengeld beschermd is tegen beslag, vloeit dit bedrag niet automatisch naar de schuldeisers. Daarmee bevestigt de rechtbank dat het hoogstpersoonlijke karakter van smartengeld zwaarder weegt dan het belang van de schuldeisers.

Materiële schade en de bewijslast

Voor materiële schadevergoedingen hanteert de rechtspraak een aanzienlijk strengere benadering. Daarbij wordt gekeken naar het doel waarvoor de vergoeding is toegekend én daadwerkelijk is gebruikt. In de besproken uitspraak werd geoordeeld dat vergoedingen die aantoonbaar zijn aangewend voor noodzakelijke medische kosten of het eigen risico, buiten de boedel blijven. In dat geval wordt het ‘vrij te laten bedrag’ verhoogd. De gedachte hierachter is logisch: zonder deze vergoeding zou de schuldenaar deze kosten uit zijn leefgeld moeten betalen, wat zijn bestaansminimum aantast.

Het vonnis laat echter ook de keerzijde zien. Vergoedingen voor algemene kostenposten, zoals huishoudelijke hulp en reiskosten, vielen in deze zaak wél in de boedel. De schuldenaar kon niet met facturen of andere bewijsstukken onderbouwen dat deze kosten daadwerkelijk waren gemaakt ten behoeve van zijn herstel. Het argument dat het geld was gebruikt voor de aanschaf van een auto voor zijn ouders, werd door de rechter terzijde geschoven. Zonder concreet bewijs dat een vergoeding dient ter dekking van specifieke, ongevalsgerelateerde lasten, wordt deze gezien als een vermogenstoename die toekomt aan de schuldeisers.

Conclusie

Een letselschadevergoeding is geen vrij besteedbaar bedrag zolang er sprake is van schulden in het kader van de WSNP. Het enkel labelen van schadeposten is onvoldoende; de daadwerkelijke besteding moet inzichtelijk en controleerbaar zijn.

De bescherming van het slachtoffer is terecht, mits de vergoeding strikt functioneel blijft en direct samenhangt met herstel of leedcompensatie. Zodra een schadevergoeding het karakter krijgt van vermogensopbouw die losstaat van het ongeval, is het binnen de systematiek van de WSNP niet onredelijk dat schuldeisers hierin delen.

Letselschade advocaat

Overige informatie

Volg ons op sociale media